Karayazi Tarihi-2

Hamidiye Alaylarını oluşturan Cemaldînî ve Zirkan aşiretlerinin yanısıra, yine yörede ermenilere karşı gelişen saldırılara Dimilî, Heyderan, Berazî ve Abbassan aşiretleride katılmıştır. Cemaldînî ve Zirkan alayları, ermeni olaylarında etkili bir rol oynamışlardır. Ermenilerin Güney Erzurum’dan çıkmaları daha doğrusu yok edilmeleri, yörede çokça boş arazi oluşması demekti, buda türk devleti için yöreye türklerin yerleştirilmesi için geçerli bir sebepti. Karaçoban ve Hınıs’da onlarca köye , Ordu ve Kırşehir’den getirttiği türk asıllı insanlar yerleştiren devlet, bu sayede Kürtleri türk kültürüne ve diline asimile edip yozlaşmalarını hedeflemekteydi. Karayazı’nın dağlık bir bölge olması bu iskan politikasının dışında kalmasını sağladı. Çünkü Karayazı oldukça soğuk olup kontrolü zor olan bir bölgedir, bunun yanısıra yine, Karayazı’nın yılın altı ayını kar altında geçirmesi, yöreye türk nüfusun aktarılamamasına neden olmuştur. Durumlar böyle olunca, Ermenilerden boşalan köyleri Kürt aşiretleri kendi aralarında dağıtmaya başladılar. Bunun dışında bu esnada yöreye çokça Nakşibendi Tarikatı’nın üyelerinin ve de Bingöl yöresinden aşiretlerin gelip yerleştiğini görüyoruz. Osmanlının dağılması ve t.c nin kurulması arasında oluşan otorite boşluğu yörenin kaynayan kazan haline gelmesine neden olacaktır. Bu zaman biriminde aşiret kavgaları, talanlar, yakmalar yıkmalar çoğalacaktı, tc’nin kuruluşu da Kürtler’in kendi aralarında çatışma ve kavgalı olduğu bu zamana denk gelecektir. 1925 de patlak veren Şeyh Said isyanına Karayazı’dan katılım olmaması aynı sebepten dolayıydı. Yörede Şeyh Said isyanına katılmamalarına rağmen türk devletinin saldırılarına mâruz kalan Kürt aşiretleri, böylece genç cumhuriyetin daha ilk yıllarında kara yüzüyle tanışmış olacaklardı, buda yöredeki Kürtler’in bugün dahi türk devletine şüpheli yaklaşmalarına neden olacaktı. 1928’lerin başında Şeyh Said’in oğlu, Şeyh Ali Rıza yöredeki aşiret liderlerini toplayarak, İran’a sığınıp babasının intikamını almak ister. Hemen hemen bütün ağalar ve şeyhler Şeyh Ali Rızanın bu isteğini geri çevirmez ve onun yolunda giderler. Muş’taki Hasenan, Heyderan ve Cibran aşiretlerinin ağalarını da yanına alan Şeyh Ali Rıza, Iran sınırına dayandığında, onun yanındakiler ile İran askerleri arasında çatışma çıkar. Bu çatışmada Karayazı yöresinden Keremê Kolaxasî’nin yanısıra çoğu Karayazı yöresinden ağalar ve Şeyhler şehit düşer. Buda Karayazı’daki Kürt feodal yapısının bitişidir diyebiliriz.
Rindo Goksî